ปวดศีรษะ ไมเกรน

1.ปวดแบบเทนชั่น (tension headaches)

           โรคปวดศีรษะจากความเครียด เป็นสาเหตุที่พบได้มากที่สุดของผู้ที่มีอาการปวดศีรษะ มักจะมีอาการปวดศีรษะต่อเนื่องนานเป็นวัน ๆ จนถึงเป็นสัปดาห์ หรือเป็นแรมเดือน โดยจะปวดพอรำคาญ หรือทำให้รู้สึกไม่สุขสบาย และจะปวดอย่างคงที่ ไม่แรงขึ้นกว่าวันแรกๆ ที่ปวด จัดว่าเป็นโรคที่ไม่มีอันตรายร้ายแรงแต่อย่างใด แต่จะเป็นๆ หายๆ เรื้อรัง

สาเหตุ

          อาการปวดศีรษะของผู้ป่วยโรคนี้เป็นผลมาจากมีการเกร็งตัว ตึงตัวของกล้ามเนื้อบริเวณศีรษะและใบหน้า ซึ่งยังไม่ทราบสาเหตุและกลไกของการเกิดโรคอย่างแน่ชัด สันนิษฐานว่าเกิดจาก การมีสิ่งเร้ากระตุ้นที่กล้ามเนื้อและพังผืดบริเวณรอบกะโหลกศีรษะ ส่งผลให้เกิดความผิดปกติของการทำงานของระบบประสาทขึ้นตรงประสาทส่วนกลาง (อาจเป็นบางส่วนของไขสันหลัง หรือเส้นประสาทสมองคู่ที่ 5 ที่เลี้ยงบริเวณศีรษะและใบหน้า) แล้วส่งผลกลับมาที่กล้ามเนื้อรอบกะโหลกศีรษะ ทำให้เกิดการเกร็งตัว ตึงตัวของกล้ามเนื้อดังกล่าว รวมทั้งอาจมีการเปลี่ยนแปลงของสารเคมี เช่น เอนดอร์ฟิน และซีโรโทนิน ในเนื้อเยื่อดังกล่าว ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ ส่วนใหญ่มักพบว่ามีสาเหตุกระตุ้น ได้แก่ ความเครียด หิวข้าวหรือกินข้าวผิดเวลา อดนอน ตาล้า ตาเพลีย (จากใช้สายตามากเกิน)นอกจากนี้ ยังพบได้บ่อยในผู้ป่วยที่มีโรควิตกกังวลซึมเศร้า ความผิดปกติทางอารมณ์ หรือการปรับตัว บางครั้งอาจพบร่วมกับโรคปวดศีรษะไมเกรน

อาการ

          ลักษณะเฉพาะของโรคนี้คือ ผู้ป่วยจะมีอาการปวดตื้อ ๆ หนัก ๆ ที่ขมับ หน้าผาก กลางศีรษะ หรือท้ายทอยทั้ง 2 ข้าง หรือทั่วศีรษะ หรือปวดรอบศีรษะคล้ายเข็มขัดรัด ต่อเนื่องกันนานครั้งละ 30 นาทีถึง 1 สัปดาห์ ส่วนใหญ่มักจะปวดนานเกิน 24 ชั่วโมง บางคนอาจปวดนานติดต่อกันทุกวันเป็นสัปดาห์ๆ หรือเป็นแรมเดือน โดยที่อาการปวดจะเป็นอย่างคงที่ ไม่ปวดรุนแรงขึ้นจากวันแรกๆ ที่เริ่มเป็น ส่วนมากจะเป็นการปวดตื้อๆ หนักๆ พอรำคาญหรือรู้สึกไม่สุขสบาย ส่วนมากที่อาจปวดรุนแรงจนเป็นอุปสรรคต่อการทำกิจวัตรประจำวัน ผู้ป่วยจะไม่มีไข้ ไม่เป็นหวัด ไม่มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน หรือตาพร่าตาลาย และไม่ปวดมากขึ้นเมื่อถูกแสง เสียง กลิ่น หรือมีการเคลื่อนไหวของร่างกาย อาการปวดศีรษะอาจเริ่มตั้งแต่หลังตื่นนอนหรือในช่วงเช้าๆ บางคนอาจเริ่มปวดตอนบ่ายๆ เย็นๆ หรือหลังจากได้คร่ำเคร่งกับงานมากหรือขณะหิวข้าว หรือมีเรื่องคิดมาก วิตกกังวล มีอารมณ์ซึมเศร้าหรือนอนไม่หลับ

การวินิจฉัย

          แพทย์จะวินิจฉัยโรคนี้จากลักษณะอาการ และประวัติเกี่ยวกับความเครียด วิตกกังวล ซึมเศร้า นอนไม่หลับ การคร่ำเคร่งกับงาน นอกจากมีอาการไม่ชัดเจนและสงสัยเป็นโรคเกี่ยวกับสมอง จึงจะส่งตรวจพิเศษเพิ่มเติม เช่น การถ่ายภาพสมองด้วยคลื่นแม่เหล็ก ไฟฟ้าหรือเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ ผู้ป่วยและญาติจึงควรบอกเล่าประวัติ และอาการเจ็บป่วยอย่างละเอียด เช่น ปัญหาครอบครัว (สามีมีภรรยาน้อย เล่นการพนัน การทะเลาะกัน) ปัญหาการงาน เป็นต้น ซึ่งจะเป็นสิ่งที่ช่วยให้แพทย์วินิจฉัยได้ถูกต้องและไม่หลงไปส่งตรวจพิเศษ ให้สิ้นเปลืองโดยไม่จำเป็น

2.ปวดศีรษะเนื่องจากหลอดเลือด

          มีคนไข้จำนวนหนึ่งมีอาการปวดศีรษะที่เป็นผลมาจากหลอดเลือดที่มาเลี้ยงสมองหรือประสาทส่วนกลางไม่เพียงพอ

          ปวดศีรษะแบบไมเกรน (migraines) จะปวดรุนแรง ปวดแบบตุบๆ (throbbing pain) ของศีรษะข้างใดข้างหนึ่ง คนไข้บางคนมีอาการคลื่นไส้ และมีความรู้สึกไวต่อแสง ตาสู้แสงไม่ได้ ปวดแบบไมเกรนนี้จะปวดนาน เป็นชั่วโมงหรือนานเป็นหลายวัน ปวดแบบไมเกรนมักจะมีอาการนำก่อน คือจะมีอาการปวดเตือนก่อนล่วงหน้าก่อนที่จะมีการปวดศีรษะจริง เช่น มีอาการร้อนแปล๊บๆ ที่หน้าผาก มีอาการแปล๊บๆ ที่ตาคล้ายฟ้าแลบ ปัจจัยที่ทำให้เป็นไมเกรน คือ พักผ่อนน้อย นอนดึก น้ำตาลในเลือดต่ำ รับประทานอาหารไม่เป็นเวลา ดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์มาก อารมณ์หงุดหงิดบ่อยหรือร่างกายอ่อนเพลียหลังจากตรากตรำทำงานมาก ปวดแบบไมเกรนมักเกิดกับผู้หญิงเป็นส่วนใหญ่ มักปวดในขณะที่มีประจำเดือนหรือก่อนมีประจำเดือน และมักจะมาตามสายพันธุ์ (กรรมพันธุ์)

          ปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์ (cluster headaches) ปวดศีรษะข้างเดียว และปวดตุ๊บ ๆ เช่นเดียวกับปวดแบบไมเกรน แตกต่างจากไมเกรนตรงที่คนไข้จะมีอาการคลื่นไส้อาเจียนและมีอาการผิดปกติต่อสายตา ปวดศีรษะแบบคลัสเตอร์อาจจะมีร้อนแปล๊บๆ ที่หน้าผาก น้ำตาไหล หรือมีคัดจมูก ม่านตาแคบลง บางคนมีเหงื่อออกมากตรงใบหน้าข้างกับที่ปวด การปวดแต่ละครั้งอาจนานถึง 10 นาที หรือ อาจจะเป็นชั่วโมงปวดรุนแรง ปวดตรงเวลากันทุกวัน วันหนึ่งอาจปวด 3 เวลา และยาวนานเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน

          ปวดศีรษะเนื่องจากความดันโลหิตสูง (hypertensive headaches) จะเกิดในนักบริหารที่มีความเครียด แล้วความดันโลหิตจะสูงขึ้นทันทีทำให้ปวดศีรษะ การปวดศีรษะนี้เนื่องจากความดันโลหิตของเส้นเลือดของศีรษะสูงขึ้นทำให้ปวดแบบตื้อๆ (dull) และปวดทั่วบริเวณศีรษะ การเคลื่อนไหวใบหน้า คอ ทำให้ปวดศีรษะมากขึ้น ปวดตอนเช้า เมื่อสายอาการก็จะดีขึ้น

          ปวดศีรษะจากท๊อกสิค (toxic headaches) มักเกิดจากจากแพ้อากาศ แพ้สารเคมี และควัน บางครั้งอากาศเปลี่ยนแปลงก็เป็นสาเหตุให้ปวดศีรษะแบบท็อกสิคได้

3.สาเหตุอื่นๆ

          อาการปวดศีรษะอาจเป็นสิ่งแสดงออกของการได้ยาในการรักษาโรค และโรคบางโรคอาจมีอาการปวดศีรษะร่วมด้วย แพทย์ผู้ดูแลจะเป็นผู้บอกให้คนไข้ทราบ

1.เมื่อมีอาการปวดศีรษะอย่างเฉียบพลันและรุนแรง

2.ปวดศีรษะพร้อมกับมีอาการชักกระตุก

3.ปวดศีรษะพร้อมกับสับสน และความรู้สึก (consciousness) เสียไป

4.ปวดศีรษะพร้อมกับปวดตาและหู

5.ปวดศีรษะติดต่อกันนานๆ (persistent headache) ในคนไข้ที่ไม่เคยมีการปวดศีรษะมาก่อน

6.ปวดศีรษะพร้อมกับมีไข้

1.มีอาการปวดรุนแรง หรืออาเจียนรุนแรง

2.มีอาการปวดมากตอนเช้ามืด จนสะดุ้งตื่น หรือปวดแรงขึ้นและนานขึ้นทุกวัน

3.มีอาการเดินเซ แขนขาอ่อนแรง หรือชักกระตุก

4.มีอาการตาพร่ามัว และตาแดงร่วมด้วย

5.มีอาการปวดศีรษะหลังจากได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะ

6.ดูแลตนเอง 2-3 วันแล้วไม่ดีขึ้น

7.มีความวิตกกังวล หรือไม่มั่นใจที่จะรักษาตนเอง

1.www.nmd.go.th/preventmed/self/headache.html

2.www.thailabonline.com/emotion-headace.htm

3.www.elib-online.com/doctors50/cerebro_headache001.html

4.www.surin.info/article/detail.php?tid=472

5.www.thaigoodview.com/node/3511

6.www.thaiabc.com/data/health.php?d=Tension